Om het een beetje vooruit te laten gaan, heb ik meteen ook maar de vertalingen in het Deens, Zweeds, Noors, Fins en IJslands online gezet. Een eerste blik zal duidelijk maken dat de Deense vertalingen met 23 titels veruit in de meerderheid zijn. Opvallend is ook dat er in enkele gevallen twee vertalingen zijn, maar evenzeer valt het op dat geen enkel boek ooit herdrukt werd. Daar staat wel tegenover dat 17 van de romans eerst als feuilleton in de krant verschenen. Vindt het volledige overzicht op https://hendrikconscience.com/conscience-in-het-hoge-noorden/
34 romans van Conscience kenden een Italiaanse vertaling en dat levert zo’n 90 verschillende Italiaanse edities op. Weer een mooi voorbeeld van de internationale uitstraling van de man die zijn volk leerde lezen. Zes van die romans werden pas in de twintigste eeuw vertaald, en de opvallendste daarbij is Il leone di Fiandra, die pas in 1945 op de markt kwam. Je vindt de volledige lijst, alsook enkele links naar interessante artikels hierover, in het menu onder Bibliografie/Italiaanse vertalingen. (https://hendrikconscience.com/conscience-in-italie-ontdek-zijn-werken-in-vertaling/)
Op 17 en 18 maart kan je in Lubbeek een begeleide Consciencewandeling volgen door het Hageland, zo’n 7 km lang.
Conscience nam in 1831 deel aan de 10 daagse veldtocht, en overnachtte vlak bij Lubbeek in de aanloop naar de slag bij Leuven. 150 jaar later, op 5-9-1981, werd een met bordjes gemarkeerde Consciencewandeling ingehuldigd.
Deze wordt nu twee keer gewandeld onder de leiding van natuurgids en Conscienceliefhebber Marc Artois. Hij geeft uitleg over Conscience en zijn link met de buurt en de wandeling. Op drie plaatsen worden fragmenten uit het werk van Conscience voorgelezen.
De wandeling loopt in hoofdzaak langs drie holle wegen. Het interessante is dat Conscience zeer waarschijnlijk zelf langs die wegen gewandeld heeft. In 1854 kwam hij samen met zijn vriend, de dichter Jan van Beers naar Houwaert, ter gelegenheid van Roeselberg kermis, en logeerde er in de oude pastorij. Jan van Beers was een van de vaste wandelpartners van Conscience en kende de buurt daar goed, aangezien hij zijn jeugd daar had doorgebracht. Consciences volgende roman, De Plaeg der dorpen (1855), over drankmisbruik, speelt zich daar in de buurt af.
En net zoals Conscience zijn medewandelaars steevast onderhield over de zeldzame planten die ze op hun tochten tegen kwamen, zal er ook hier vooral aandacht uitgaan naar de aanwezige landschaps- en natuurwaarden.
5 mei, 10u30: Diest, Aula Begijnhof Diest. Inkomprijs: 7 euro, reserveren niet nodig. Organisatie: Davidsfonds Diest. Die eerste zondag is er op het Begijnhof telkens een boekenmarkt.
En omdat Conscience de eerste was die een Nederlandstalige fantasyroman schreef (De minnezanger) geef ik ook nog deze lezing mee over J.R.R. Tolkien:
Een goed idee van de internationale uitstraling van Hendrik Conscience geeft het overzicht van de Spaanse vertalingen. Niet alleen gaat het om 32 van zijn romans (soms in verschillende vertalingen) en 11 verhalen, maar vooral valt de verspreiding op. Het gaat niet alleen om Spanje, maar ook Zuid- en Midden-Amerika waren in zijn ban. Sommige romans zijn zelfs enkel in Bolivia, Chili of Argentinië verschenen. En toen Conscience in 1883 stierf, stond dat in de Spaanse kranten op de voorpagina. Ik heb voor het samenstellen van de Spaanse bibliografie gebruik kunnen maken van de doctoraalscriptie uit 2005 van Elisenda Saguer over de receptie van Conscience in Spanje, waarin zij 69 edities uit Spanje beschreef. Op deze pagina zijn ook links naar twee artikels van haar over dit onderwerp. Alles is terug te vinden op https://hendrikconscience.com/conscience-in-het-spaans/
Al in 1846 verschenen de eerste vertalingen van Hendrik Conscience in het Tsjechisch. Ook de zopas heruitgegeven roman Het ijzeren graf zou in een Tsjechische vertaling verschijnen in 1887. In totaal zouden er 31 werken in het Tsjechisch vertaald of bewerkt worden en 7 in het Slowaaks. Het leek me de moeite om daar ook eens een overzicht van te geven op onze Conscience site. Er staan op deze pagina’s ook interessante links naar artikels van professor Wilken Engelbrecht over wie deze vertalingen maakte en waarom, en hoe men daarop reageerde. https://hendrikconscience.com/bibliografie/tsjechische-vertalingen/
In de Citta-bijlage van de Gazet van Antwerpen dit weekend (7-8 oktober) staat een 10.000 stappen wandeling, die vertrekt aan het geboortehuis van Conscience en eindigt op de plaats waar hij De Leeuw van Vlaenderen schreef. Ook de stukjes over de leuke stops onderweg bevatten nog interessante informatie over hem. Hier alvast een link naar de websiteversie, die nog lichtjes afwijkt van de gedrukte: https://www.gva.be/cnt/dmf20230926_93083978
Na veel zoekwerk en veel controleren kan ik een voorlopige bibliografie aanbieden van de Engelse vertalingen van het werk van Hendrik Conscience op https://hendrikconscience.com/engelse-vertalingen/. Zowat de helft van zijn oeuvre werd in het Engels vertaald en verscheen zowel bij Britse als bij Amerikaanse uitgeverijen Opvallend is daarbij dat ik van veel edities slechts één exemplaar gevonden heb in openbare instellingen. Er zijn dus wellicht edities waarvan niets bewaard is. Van twee titels heb ik wel aankondigingen van verschijnen gevonden, maar geen enkele boekuitgave. Veel boeken hebben ook geen jaar van uitgave. Aan een volledige bibliografie in het Nederlands wordt volop gewerkt.
Wie de lezing over het debuut van Conscience op het Schoonselhof afgelopen 11 juli gemist heeft, kan ze bekijken en beluisteren op: https://www.youtube.com/watch?v=DaMyWwaQ-HQ
Hendrik Conscience is 140 jaar gelden gestorven en De Leeuw van Vlaenderen is 185 jaar oud. Dat is de aanleiding voor de 11 juli viering op het Schoonselhof, die live uitgezonden wordt op ATV vanaf 16 uur.
Burgemeester Bart de Wever opent. Om kwart na vier spreekt de biograaf Johan Vanhecke over Consciences debuut en hoe en waarom hij ertoe kwam in het Vlaams te schrijven. Daarna brengt Aafke Bruining een stuk uit Het ijzeren graf van Conscience. Vervolgens spreken nog minister-president Jan Jambon en minister van onderwijs Ben Weyts. Tenslotte wordt het Gulden Spoor uitgereikt aan Dominiek Valcke.
Hendrik Conscience 