Vertaling anderstalige citaten

p. 42:

De Nimfen, bezield door een waanzinnige vrolijkheid,
Dansen daar in de vreugde van de onsterfelijkheid,
Op de harmonieuze klanken die Pan, in zijn delirium,
Uit zijn panfluit haalt en Chloe uit haar lier
.

p.44:

Het is middernacht, de geïsoleerde graven
Lijken te beven onder mijn onzekere stappen.
Hier rust dus de verstrooide as
Van reuzen en dwergen!

Ik kon het woord voeren met buitengewoon gemak; tot het uiterste enthousiast gebruikte ik vurige en empathische zinnen in mijn toespraken, en menigmaal had ik hele regimenten tot opstandigheid geïnspireerd. Als gevolg van deze geest van insubordinatie werd ik bijna altijd gestraft.

p. 45

Onder deze gewelven, waar enkel de echo antwoordt,
keerde mijn hart terug naar mijn nederig gehucht.
Ik zag weer, vol hoop, mijn favoriete oevers,
Van de vaderlijke vallei de pittoreske plaatsen,
Van onze oude Schelde, de nevelige horizon…
En ik zei: in de kerker is men soms gelukkig!

p. 64:

met veel lof

de auteur is in alle opzichten de welwillendheid van de regering waardig

p. 69:

Betaal wat ik schuldig ben en koop prutsen om mijn kamer te versieren, geld snel uitgegeven.

p. 96:

Het plan van het werk is zeer gelukkig. De historische feiten zijn als het ware intact gebleven; en de amoureuze intrige, die hier slechts een bijkomstig onderdeel is, is doordrenkt met een heerlijk parfum, met poëzie…

De stijl van de auteur is zeer verzorgd, maar het is vooral in de beschrijvingen dat hij zijn grootste krachten toont. Hij schildert op bewonderenswaardige wijze de pittoreske omgeving, de oude kastelen, de ruïnes en de uitgestrekte bossen van ons Vlaanderen! Waar anders vinden wij in onze taal strakkere vertellingen, exactere verslagen van toernooien, jachtpartijen en veldslagen?

Of hij nu beschrijft of zijn personages portretteert, zijn beschrijvingen of dialogen sprankelen van geestigheid en kracht; zijn taal past altijd bij het onderwerp dat hij behandelt, of hij nu gedreven wordt door wraak of door de tederste gevoelens van het hart.

p. 114:

belast met administratief werk onder leiding van de secretaris. Deze baan wordt bezoldigd. De griffier kan door het bestuur worden ontslagen.

p. 124:

Ja, mijn beste, ik ben tevreden, heel tevreden. Ik vind er al onze standpunten van vijf maanden geleden in terug. Het is perfect. Het werk heeft enorm geprofiteerd van de veranderingen, historisch, literair, maar vooral op het gebied van religie en moraal. De nieuwe scènes, zo treffend en religieus, maken het aangenaam en nuttig om te lezen. We kijken met ongeduld uit naar de Leeuw van Vlaanderen. En hier is het 2e deel van de 1e uitgave. Als u het aanpast op de manier die u mij hebt verteld, kunt u rekenen op een ruime verspreiding onder onze 600 studenten.[…] Moed! Mijn goede vriend, verspreid dit gemakkelijk en elegant proza van uw mooie nieuwe werk. Deze Belgische stijl is zo charmant in uw prozawerk. Het is in proza dat wij nog zo arm zijn; het is aan u om deze leemte op te vullen en aan ons om de nieuwe uitgave van uw werken aan te bevelen, maar op voorwaarde dat u ten opzichte van al het andere even streng bent als u was voor het boekje over de jonge schilder en voor het Wonderjaer. Ik zie dat je niet meer zoveel moeite hebt om steeds meer het Schone, het Ware en het Eerlijke te vatten. Voedt deze passie; zij zal uit uw rijke pen werken doen ontstaan waarover tot ver in de omtrek gesproken zal worden. […]. Binnenkort stuur ik je het derde deel van de Leeuw.

p. 133:

Ik heb bij voorkeur iets gekozen dat betrekking heeft op onze Teutoonse nationaliteit en op de strijd die wij voeren tegen de invasie van de zuidelijke volkeren. Deze passage betekent misschien niets voor u, maar voor ons heeft hij een zekere historische waarde.

p. 138:

Vooral de gemoedelijke karakter van Conscience is mij opgevallen. Zo had ik mij de schrijver van de Leeuw van Vlaenderen en van Siska van Rosemae voorgesteld. Conscience, een man van vooraan in de dertig, is zoals de meeste Vlamingen stevig, gedrongen gebouwd, heeft een welwillende fysionomie en zeer levendige bruine ogen die bliksems schieten in het vuur van zijn lezing.

smal en slank, je zou hem voor een achttienjarige jongen kunnen houden. Zijn hoofd is echt poëtisch, vooral de donkere ogen met de uitdrukking van enthousiaste begeestering.

Hij is meesterlijk in staat zich in het volk te verplaatsen en om zijn diepste gevoelens juist te vertalen.

p. 152:

De tot nu toe gepubliceerde werken van deze schrijver plaatsen hem onbetwistbaar tussen de meest vooraanstaande Vlaamse schrijvers. Ze hebben de eer vertaald te zijn in het Duits en het Frans.

p. 155

Want er is een huiselijke eenvoud van fijn natuurlijk effect, een religieus vertrouwen van zuivere en nederige toewijding, vleugjes pathos van het diepste belang, lichte streken van speelse humor, gelukkige karakterschetsen, en een gezonde toevoeging van morele, deugdzame en patriottische gist om het geheel te doen rijzen en te kruiden. […] De hele geest van het werk staat in deze belangrijke opzichten in schril contrast met de overvloedige geschriften van de actieve school die nu Engeland overspoelt met publicaties, die ook pretenderen voor het welzijn van de lagere standen en de armen te zijn.

p. 170

die ooit onze vriend was, en die we nu tot onze meest bittere vijanden rekenen‘.

de onzuivere bron waaruit de vele aanvallen op ons en ons werk voortkomen

De stembiljetten zullen in het Frans of het Vlaams worden opgesteld, afhankelijk van de overheersende taal op de plaats waar de telling zal worden gehouden.

p. 177:

Ik word onophoudelijk vervolgd door mensen die mij zien als een obstakel voor de verwezenlijking van hun antinationale of anticonservatieve verlangens. Politiek is hier de meest oneerlijke, hatelijke en wrede strijd die men zich kan voorstellen. Liefde voor het goede, vaderlandsliefde, talent, gematigdheid, niets helpt. Met deze (?) publieke naam is het zelfs niet mogelijk neutraal te blijven; men zou er altijd gewelddadig van worden losgerukt, zelfs door de goeden.

p. 188:

Mijnheer Van Ryswyck […] die uit geldzucht of uit angst om zijn positie te verliezen, omdat hij van de heer Van Pelt afhankelijk is, zal ongetwijfeld satires schrijven tegen de redactie van de Roskam en tegen hen die dit krantje steunen, ook al is Van Ryswyck van dezelfde kliek en laat hij er zich bij de hand door leiden.

Zou het niet mogelijk zijn de redactie van een of andere liberale krant te vragen hieraan een paar regels te wijden? [Hij verzocht hem ook] samen met mij te strijden tegen de gemeenschappelijke vijand. Zeg me of ik op u kan rekenen, mijn goede en trouwe vriend? Het zou een verder bewijs zijn van onze gelijke politieke en literaire opvattingen.

p. 189

het behoud van de zeden, het geloof en de taal van onze vaderen, van alles wat ons als natie onderscheidt, van alles wat onze morele en politieke onafhankelijkheid kan waarborgen, kortom, van alles wat kan bijdragen tot de instandhouding van de instellingen onder wier gezag de literatuur van mijn land heeft kunnen groeien en zich heeft kunnen ontwikkelen.

p. 192:

die volgens mij een geoefende pen verraadt

p. 193:

vooral in een tijd waarin de aanvallen en laster die maandenlang tegen mij werden geuit, mij aan mijzelf, mijn roeping en mijn geweten zouden doen twijfelen

Ik sta nog steeds rechtop, en zolang ik sta zullen ze er niet in slagen om Voltairisme, communisme enz. op de agenda te krijgen bij de Vlamingen. […] Het is niet mijn bedoeling te verhinderen dat de beschaving zich een weg baant tot aan de laatste hut, ik zal haar met al mijn kracht helpen, maar ik weiger onder de naam van beschaving die duizend geestesvormen van hebzuchtige en zelfzuchtige ontevredenheid te aanvaarden, die de neiging hebben alle banden met de huidige maatschappij te verbreken.

p. 194:

alle geheime genootschappen en clubs.

door geweld en intimidatie

Conscience moet gebroken worden; hij zal Antwerpen verlaten of hij zal sterven aan zijn taak!

Het is bijna in tranen dat velen van hen mij komen vragen hen niet te verdenken omdat zij zich van mij verwijderen: om familiale redenen, de angst om verwikkeld te geraken in de vervolging waarin ik verwikkeld ben, dwingt hen ertoe.

De heer Conscience… maakt zich blijkbaar schuldig aan machtsmisbruik dat de directeur niet zou mogen dulden en dat hij wel duldt, ongetwijfeld nog steeds in zijn hoedanigheid van goede kameraad.

p. 195:

U bent aangesteld voor de vorm, u krijgt vierduizend frank salaris, maar u zult geen les geven, onze prinsen hoeven deze taal niet te kennen.

p. 198:

om de belangen van de Vlaamse zaak bij u te komen verdedigen

De goede betrekkingen die ik sinds een tiental jaren met u heb mogen onderhouden

p. 199:

Ik heb een uitstekend plan, veel moed en energie, en als mijn hoop zich niet vergist, zal ik het deze keer beter doen dan ooit.

p. 201:

Aanvankelijk was iedereen in beslag genomen, verbijsterd en als terneergeslagen door het nieuws; weldra rees uit het gevaar zelf een intens en grandioos nationaal gevoel op. Onze afgevaardigden van alle overtuigingen sloegen de handen ineen, de oppositie verzoende zich met de ministers, en allen verklaarden samen dat er vanaf dat moment geen partijen meer konden bestaan in België. De verzoening was oprecht, en de vaste wil om de troon en de onafhankelijkheid van het land te verdedigen werd aan de Koning betuigd.

enkele Duitse communisten wilden de mensen in Brussel de les lezen, maar de politie zette hen in de nor, te kijk voor de Brusselaars, die lachten om deze waanzinnige poging.

p. 203

Er bleef altijd een onoverbrugbare lijn tussen eerlijke mensen en mensen die die naam niet verdienden,

want mijn toespraak ademde enkel de liefde voor orde en nationaliteit, de twee gevoelens […] die ons vaderland moeten redden

Sedert meer dan een jaar is de Gouverneur de beschermheer van de redactie van de Roskam, die hij in zijn gezin, in zijn intimiteit ontvangt; op deze wijze steunt hij heimelijk de directeur van onze academie en helpt aldus onze schilderschool te Antwerpen beetje bij beetje om zeep.

p. 205:

Zij zijn dan ook van mening dat zij in het belang van de nationale literatuur de wens moeten uitspreken dat deze jonge schrijver zoveel mogelijk van militaire dienst wordt vrijgesteld, zodat hij zich aan zijn literaire studie en werk kan blijven wijden.

p. 209

Het was naar aanleiding van dit boek dat de hevigste controverse tussen Vlamingen en Walen begon. Het is een vreemde manier om de eenheid van het vaderland voor te bereiden door rassenverschillen aan te wakkeren en oude haatgevoelens te zaaien op een nieuwe bodem.

door de poëzie van de details, door het delicate gevoel van intieme dingen, door een melancholische gratie waaraan men niet kan weerstaan.

Reeds in verschillende van zijn romans, in zijn beste korte verhalen, in zijn filosofische overpeinzingen, heeft de Vlaamse romanschrijver de agressieve en kleingeestige godsdienst van de ultramontaanse partij verlaten voor dit zuivere christendom, voor deze sublieme sereniteit waarin de hartstochten van een sekte nergens te bespeuren zijn.

p. 212:

Ik zag mijn vader sterven, maar zo zacht, zo heilig, dat het idee van deze overgang naar een ander leven, waarover ik met hem sprak, ons beiden een natuurlijk iets leek, een goddelijke beschikking, waaraan men in bepaalde omstandigheden gelukkig kan zijn te moeten gehoorzamen. Op zijn laatste moment keek mijn vader op naar de hemel en viel glimlachend in slaap. Ik kuste hem vaarwel – en dat afscheid, waarvan ik zo vreselijk had gedroomd, leek mij slechts een oproep tot weerziens. Ik kan mezelf niet uitleggen wat een troost dit tafereel in mijn hoofd bracht…

p. 213:

Sinds twee maanden volgen hele bevolkingsgroepen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat al biddend de kruisweg (de staties), die in onze stad langs de binnenboulevards loopt. De kerken zijn altijd vol, en er worden drie verschillende avonddiensten gezongen, zozeer heeft de plaag de gedachten van het volk tot God opgewekt.

p. 214:

Ik ben in Schilde, maar ik kom 2 of 3 keer per week naar de stad. Op vrijdag [3 augustus] zullen we elkaar zien op de raadsvergadering. – Ik ben nog niet beter, maar de rust van de heide verlicht me en geeft me hoop dat deze nare gastritis niet eeuwig zal duren

p. 219:

die het Vlaamse leven karakteriseren en in een naïeve stijl zijn geschreven, hebben in Duitsland meer succes dan werken uit de gewone literatuur

Deze werkjes zijn zelfs bij onze Walen populair geworden doordat onze schilders en tekenaars voor hun schilderijen en illustraties daaraan hun onderwerpen hebben ontleend.

romans die wij vernieuwend zouden noemen zoals die van Eugène Sue en Frédéric Soulié, zonder er de eindeloze lengte of de flagrante immoraliteit van te hebben

p. 229:

Het is de humor van Dickens of Sterne gecombineerd met het naïeve en tedere sentiment dat de charme en de kracht van Mme Sand’s laatste ontwerpen tot een genre maakt.

p. 236:

een raadslid dat over de gewenste kwaliteiten beschikt om de talrijke werken, de aanzienlijke verbeteringen die nog moeten worden uitgevoerd in onze voorsteden, te activeren

p. 239:

Veel Vlamingen zijn Vlamingen boven alles. Hun overtuiging is een cultus, een religie. Zij kennen geen andere manier om de mensen te beschaven dan hun taal te spreken, en daarin hebben zij volkomen gelijk. Aan hun zijde vinden zij mannen die dezelfde politieke opvattingen belijden, hetzelfde doel nastreven; maar zij herkennen de kracht niet die de Vlamingen gebruiken, zij proberen hun werk belachelijk te maken, en wijzen hen te wijzen op de afkeer van de autoriteiten, omdat ze jaloers zijn op hun populariteit, jaloers op een klein beetje rechtvaardigheid dat de regering hun soms zou willen toekennen. Daartegenover zien zij dat de katholieken hen de hand reiken en hun echte steun beloven – wat moeten de Vlamingen? Niet iedereen heeft de moed om zich te onthouden. Velen zeggen tegen zichzelf, zoals de liberalen vóór 1830 zeiden: als de katholieken onze mars willen steunen, laten we dan met hen marcheren, we zullen later wel zien wie de laatste overwinning zal behalen en dan zullen we het volk weer op het rechte pad brengen. En dit is hoe de spindel werkt.

p. 247:

De beste historische roman van de heer Conscience, een roman die de historische waarheid over Van Artevelde op de voet volgt en zich bijgevolg niet beperkt tot een Vlaams belang, maar zich verheft tot een Belgisch belang.

p. 248:

Ontroerend beeld van alle sociale standen die broederlijk samenkomen om het vaderland te redden.

De Boerenkrijg is een van de meest kundig behandelde historische werkelijkheden. De auteur is misschien nog nooit zo geleerd, zo vaardig, zo elegant, zo eenvoudig geweest.

de natuurlijkheid waarmee alle personages zich bewegen [vond hij bewonderenswaardig. Conscience had een] schilderachtig talent [en wist] met een paar streken een aandoenlijk beeld volledig tot zijn recht te laten komen.

een delicaat mengsel van verhevenheid en nederige vertrouwelijkheid dat men niet meer gewend is aan te treffen in de Franse romans van onze tijd“.

p. 254:

dwangarbeid waar niet de minste kans is om iets goed te doen

p. 259:

Een grote eenvoud van stijl;

Een grote beschrijvende kracht van landelijke streken;

Een grote waarneming van de poëzie van de natuur.

p. 261:

Naar zijn zeggen, deed ik hem een grote eer door hem te bestelen… Ik wist niet hoe ik mijn Vlaamse collega moest bedanken voor zijn edelmoedigheid en gewilligheid. Ik vond geen andere manier dan mijn boek met zijn naam te dopen; hij had inderdaad het recht de peetvader ervan te zijn.

p. 262:

Wij hebben contacten met een belangrijke uitgever in Parijs voor de uitgave van een verzameling vertalingen van H. Conscience, een aantal losstaande stukken, meer of minder belangrijk, verzameld onder de titel: Scènes de la vie flamande. Als deze eerste publicatie slaagt, zullen wij er andere maken, wat grote verdiensten zal opleveren, gezien het belang van de boekhandelsmarkt die Parijs vertegenwoordigt.

om hen alle Franse verdiensten te geven waartoe we in staat zijn

een soort vreedzame verovering van ons land op het buitenland

aangezien zijn immense talent uitgeoefend wordt in een vorm die bij uitstek toegankelijk is voor alle gezindheden

Conscience heeft ons gedwarsboomd in onze onderneming door op te treden zonder ons te waarschuwen, wij die zo lang geleden waren begonnen hem te vertalen. Ik heb hem heel heftig geschreven om daarover te klagen; hij heeft me geantwoord, en ik heb hem een tweede brief geschreven, om hem te verzekeren dat ik geen wrok koester; hij is een man van groot genie die niet de gelukkigste is geweest; wij moeten hem meer vergeven dan aan anderen.

p. 263:

een getrouwe vertaling en tegelijkertijd zo vrij in stijl en tempo, dat ik niet aan twijfel aan de positieve ontvangst van mijn Franstalige landgenoten

p. 264:

Dankzij drie novellen die in ons tijdschrift zijn gepubliceerd, heeft de naam van onze collega Conscience in Frankrijk voldoende bekendheid en weerklank gekregen, zodat M. Michel Lévy van hem niet alleen de rechten heeft gekocht van alles wat hij tot nu toe heeft geschreven, maar ook van alles wat hij in de toekomst nog zal schrijven. Onze lezers zullen erbij verliezen, want De loteling zal de laatste vertaling van Conscience zijn die wij hun kunnen geven. Maar wat zij niet meer zullen vinden in hoofdstukken in onze kolommen, zullen zij vinden in boeken in de boekhandel van de Rue Vivienne. Opnieuw een goede daad en een slechte zaak die Le Mousquetaire doet.

Conscience zal op een dag een van de romanschrijvers van onze familiebijeenkomsten zijn

p. 265:

onnodige waarschijnlijkheid en een waarheid die de schoonheid en poëzie van de verhalen zou wegnemen

p. 269:

Ik ben het aan mezelf, aan mijn familie, aan Literatuur verplicht om deze doodlopende weg te verlaten die me beangstigt als een graf.

Langdurige smarten hebben mijn gezondheid verstoord; het is noodzakelijk dat ik mij zo spoedig mogelijk verwijder van dingen die mijn geest pijnlijk beïnvloeden. Ik zou het dan ook als een blijk van uw goedheid beschouwen als u mij door een snelle beslissing in staat zou stellen de Academie over een paar dagen te verlaten…

p. 284:

om opdringerig te lijken

die mijn toekomst veilig kan stellen, terwijl ik nuttig kan zijn voor mijn land

p. 319:

Ik ben vader; de literatuur levert mij weinig op; mijn positie is helemaal niet rooskleurig. Het verlies dat ik dreig te lijden, valt me erg zwaar.

p. 321:

De Conscience-romans, zuivere spiegelbeelden van de Vlaamse moraal, van het patriottisme van onze vaderen, vertaald in alle talen van Europa, zijn het bewijs dat in ons land de moderne literatuur is ingehuldigd. Deze universele voorliefde voor de werken van de illustere romanschrijver, afgezien van de glorie die zij het land bezorgen, afgezien van de belangstelling die zij wekken bij degenen voor wie zij geschreven zijn, bewijst dat Conscience alle snaren van het menselijk gevoel heeft geraakt; dat zijn pen, net als die van Homerus, net als die van Dante, net als die van Shakespeare, net als die van Schiller, net als die van Racine, niet Belgisch is, maar van alle naties.

p. 340:

De volksbibliotheek van Gent had werken van H. Conscience in haar rekken staan; deze romans werden verslonden; ik stelde vast dat de gretigheid waarmee ze werden gelezen niet op iets goeds wees, en ik stelde voor ze te verwijderen. Wanneer ik de mensen gretig boeken zie lezen, zeg ik dat daar een gevaar is, omdat het mij voorkomt dat de arbeider, na door deze lectuur gevoed te zijn, minder gelukkig moet zijn met zijn lot. Laat de mensen terug heiligenlevens lezen, en zij zullen daarin het wonderlijke vinden die de charme is van boeken met verbeelding en tegelijkertijd nuttige lessen.

p. 354:

8 oktober. – Vertrokken naar Kortrijk. Onderweg gestopt om een merkwaardige windmolen op het dak van een huis te tekenen. Kortrijk bezocht en teruggezien na 27 jaar. Wandeling in de avond. De twee grote oude torens. De Leie. De kerken. Stadhuis slordig gerestaureerd.

p. 356:

Men zegt ons dat wij veel succes hebben; maar het is moeilijk dat te meten, omdat het publiek hier erg koud lijkt, en als zij soms voor ons applaudisseren, dan zijn zij uit de hoogte; want het is hier niet gebruikelijk om gevoelens te tonen.

p. 366:

Ik ga ’s avonds niet uit, want ik vind geen gezelschap van goedhartige en hartelijke gesprekspartners. […] Ik mis de vrienden van Kortrijk elke dag, en wens dat de Voorzienigheid mij ergens een Van den Hoeck zal doen ontdekken, omringd door vrienden zoals jullie allen.

p. 367:

Maar zou je aanwezigheid iets toevoegen aan de zorg die Henri krijgt? Nee, Marie, je zou op je beurt ziek kunnen worden.

p. 372:

Brussel legt me zoveel gedwongen afleiding op dat ik gierig word met mijn tijd.

p. 385:

Papa en ik hebben het nog nooit zo goed met mekaar kunnen vinden.

p. 386:

Ik ben bang dat ik een indiscretie heb begaan door u hier uit te nodigen.

Ik werk er met liefde en passie aan, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Tot nu toe heb ik nog geen woord gevonden dat veranderd moet worden, behalve dat in de tweede akte voor het eerste refrein een paar regels meer nodig zou hebben; wat ik u zelf zal uitleggen, muziek in de hand.

p. 387:

De Vlaming is dood en begraven.

Er zijn geen Vlamingen meer in Brussel!

p. 399:

duidelijk, aangenaam en merkwaardig genoeg om een bekwaam publiek te interesseren, zonder decorum of trompetgeschal.

[De muziek bevatte] schoonheden van de hoogste orde en van een aangrijpend effect [en de tekst was] ‘de pen waardig die de Arme edelman schreef.

p. 409:

om de grote stem van de poëzie te wekken, die die van rechtvaardigheid en rede moet zijn.

p. 414:

die het minst geschikt is voor opname in uw tijdschrift

p. 415:

bespot zijn eigen manie voor poëzie met Bulwer-achtige humor en charmante goedaardigheid. Alleen dichters kunnen op deze manier om zichzelf lachen

p. 430:

de goede blik, vol tranen, die je me schonk voordat je wegging gaf me moed

p. 433:

Venloo: de poëtische koffiepot, de vergaderingen van de onderofficieren, onze enthousiaste liederen, de race van luitenant Lagrange, mijn pogingen tot romans en liederen, onze wandelingen in Blérinck, in Kaldekerke; ons verblijf in Luik: de afgeknipte baard, het wachten bij de betaalmeester, de hulpkok & een heleboel anekdotes die uw genie interessant en beroemd heeft gemaakt in uw publicaties, zonder mij ooit te vermelden, want mijn naam verdiende deze glorie niet.

p. 437 :

Ik heb zelden een beroemde schrijver gezien, die zo vrij van ijdelheid was als Conscience. Hij is ronduit  ontroerend bescheiden en het is niet gemakkelijk, hem een compliment te maken. […] ‘U overschat mij’, zei hij, ‘ik kan enkel voor kinderen schrijven’. ‘En voor het volk’, zei ik. ‘Ja’, zei Conscience, ‘Maar […] de kinderen en het volk – dat is bijna hetzelfde’.

p. 441 :

Conscience is zonder twijfel een van de literaire gloriën van België. […] alle Belgen, zonder onderscheid van mening of kaste, zullen elkaar in broederlijke omhelzing de hand reiken om hem te begroeten en te prijzen die vijftig jaar lang zo dapper de vlag van de nationale literatuur heeft gedragen.

p. 448 :

Vlamingen, Walen,

Dit zijn alleen maar voornamen,

Belg is onze familienaam.

p. 453 :

geschreven met een poëzie die zelfs de onverschilligen zal ontroeren. Ja, dit is het onbewuste proces dat mijn eigen schrijven kenmerkt: de liefde voor wat we doen, die gevoelsintensiteit die trilt onder schijnbaar banale zinnen, die Vlaamse schilderachtigheid, waardoor alles wat onze pen aanraakt het uiterlijk en de kleuren van een schilderij aanneemt.

p. 466 :

De autopsie […] heeft het bestaan aangetoond van een tumor gediagnosticeerd tijdens het leven. Deze tumor is beperkt tot de streek van de pylorus (uitgang van de maag) en strekt zich uit over ongeveer vier vingerbreedten vanaf deze opening; hij heeft een harde consistentie, vertoont meerdere nodositeiten, en in het achterste deel ervan is er een grote zweer met harde, uitstekende randen, die een onregelmatige figuur beschrijven. De neoplastische degeneratie is uitgezaaid naar de kop van de pancreas. De lymfeklieren langs de grote kromming van de maag, in de nabijheid van de pylorus, zijn aanzienlijk gezwollen. De maag is sterk uitgezet en bevat een zwartachtige, klonterige vloeistof, die moet worden toegeschreven aan de bloedingen die door de zweer zijn ontstaan. De slagaders zijn aangetast door atheromateuze degeneratie. Bovendien is er een zeer uitgesproken algemene vermagering, die verklaard wordt door de aard van de tumor en door de vernauwing van de pylorus die de opname van voedsel belemmert. Een autopsie van de andere delen van het lichaam kon niet worden uitgevoerd.